اوردوز چیست؟ و چگونه باعث مرگ می شود؟

با رشد مصرف مواد مخدر و به طبع آن افزایش تعداد افراد مبتلا به اعتیاد، روزانه تعداد بسیاری از این بیماران به دلیل اوردوز یا مصرف بی ‌رویه مواد مخدر جان خود را از دست می ‌دهند. اوردوز به معنای مصرف بیش از حد دارو یا یک ماده است.

در این حالت، بدن مصرف کننده توانایی دفع سموم و ماده مخدر از بدن را ندارد.

بنابراین فرد دچار مسمومیت های بسیار شدید می شود. در ادامه این مقاله با اوردوز و عوارض آن بیشتر آشنا می شویم. با ما همراه باشید.

اوردوز چیست؟

به استفاده بیش از حد مواد مخدر، بیش مصرفی یا اوردوز می گویند. در این حالت شخص در اثر مصرف زیاد از مواد مخدر، استفاده همزمان از چند ماده مخدر، مصرف مواد مخدر به همراه الکل و یا به دلیل مصرف بیش از حد دارو (ترامادول، متادون، مورفین و ...) دچار مسمومیت و یا حتی مرگ می شود. بهتر است بدانید که ظرفیت افراد در استفاده از دوز‌های مختلف دارویی و مخدر متفاوت می باشد. برخی افراد نسبت به مواد مخدر یا دارو‌های خاص حساسیت بیشتری نشان می ‌دهند و با مصرف دوز‌های پایین از این دارو‌ها دچار مسمومیت می ‌شوند. این افراد ممکن است در صورت استفاده مجاز از دوز این دارو‌ها نیز دچار مسمومیت شوند.

اوردوز چگونه اتفاق می افتد؟

بیش مصرفی مواد مخدر در دو حالت رخ می دهد. حالت اول، فرد معتاد ماده مخدر مصرفی خود را در یک دفعه بیش از اندازه مصرف کند. به دلیل این که بدن توان و کشش این مقدار زیاد مواد را ندارد، فرد دچار اوردوز می شود. حالت دوم، فرد درگیر اعتیاد به طور مرتب و دائم ماده مخدر مصرف می کند و اثرات آن در بدن فرد باقی می ماند و تشدید می گردد که نهایتا باعث بیش مصرفی در فرد می شود.

اوردوز چگونه باعث مرگ می شود؟

اوردوز یا بیش مصرفی مواد مخدر و داروها تاثیر مستقیم بر بخش های مختلف بدن دارد. این تاثیر اغلب به صورت اختلال در فعالیت های بدن خود را نشان می دهد و می تواند موجب مسمومیت شدید و حتی مرگ شود. حملات قلبی، سکته مغزی و مشکلات شدید تنفسی ناشی از اوردوز رایج ترین دلایل مرگ هستند. فردی که اوردوز کرده کنترل ذهن، افکار و رفتار خود را ندارد. به همین دلیل می تواند با آسیب به خود، قاتل خودش شود. اوردوز مواد مخدر با کند کردن سرعت تنفس مانع از تنفس ارادی شده و تنفس طبیعی را از کار می اندازد. به این ترتیب در تبادل گازهای حیاتی بدن اخلال ایجاد شده با افزایش کربن دی اکسید خون، بدن در معرض خطر مرگ قرار می گیرد. بیش مصرفی همچنین موجب افت فشار خون، کاهش ضربان قلب و ایجاد رفلاکس معده می شود و از این طریق نیز خطر مرگ به دلیل حمله قلبی، سکته مغزی و خفگی افزایش می یابد.

علائم اوردوز

نشانه‌ های جسمانی و روانی بیش مصرفی به نوع ماده مخدر، میزان مصرف و یا چند مصرفی مخدرها بستگی دارد. اما علائم متداول و مشترکی نیز وجود دارد. آشنایی با این علائم به شما کمک می کند که بتوانید به موقع و به طرز صحیحی با فردی که اوردوز کرده، برخورد نمایید. در این شرایط سریعا با فوریت های پزشکی تماس بگیرید. زمان رسیدن کمک های پزشکی تاثیر بسزایی در نجات فرد و کاهش عوارض اوردوز دارد. برخی از مهم ترین و عمومی ‌ترین علائم اوردوز عبارتند از:

• مشکل تنفسی شدید از جمله مهم ترین مشکلات فرد اوردوز کرده می باشد. به دلیل مشکلات تنفسی شدید ممکن است از گلوی فرد صدای خرخر شنیده شود.

• انسداد مجاری تنفسی و خرخر کردن گلو نیز از جمله علائم بسیار شایع اوردوز محسوب می ‌شوند.

• وجود درد بسیار شدید در قفسه سینه که ممکن است به دلیل وجود اختلال در عملکرد قلب باشد.

• احساس درد در ناحیه شکم و معده از نشانه های بیش مصرفی مواد هستند.

• معمولا مردمک‌ های چشم فرد اوردوز کرده، گشادتر از حالت معمول است.

• تغییرات سایز مردمک در این افراد به کندی رخ می دهد.

• رنگ لب‌ ها و سر انگشت‌ های فرد تغییر می ‌کند و معمولا کبود می شوند.

• بالا رفتن درجه حرارت نیز از جمله علائم اوردوز می باشد.

• ممکن است به فرد حالت رعشه و تشنج دست دهد.

• معمولا فرد اوردوز کرده حالت تهاجمی و عصبانیت به خود می ‌گیرد.

• همچنین احساس سرگیجه دارد و عرق سرد می کند.

• این فرد دچار تهوع و استفراغ شده و بی قراری می نماید.

• هذیان گفتن، توهم و استفراغ از دیگر علائم اوردوز می باشند.

• کاهش فشار خون، پایین آمدن ضربان قلب و سایر علائم حیاتی بدن (تعداد تنفس، نبض و ...) نیز از نشانه های این حالت هستند.

• اوردوز مسمومیت شدید و بیهوشی، کما و در نهایت مرگ را به همراه دارد.

احتمال اوردوز کدام ماده مخدر بیشتر است؟

1- اوردوز تریاک و مشتقات گیاه خشخاش: تریاک و سایر مشتقات آن مانند متادون، مورفین، هروئین، فنتانیل، اکسی کودون و هیدروکودون بیشترین آمار بیش مصرفی را به خود اختصاص داده اند. بسیاری از مردم بر این باور هستند که استعمال مواد مخدر سنتی کمترین آسیب را به بدن وارد می ‌کند و فرد مصرف کننده در معرض پایین ‌ترین حد از عوارض مواد مخدر است. این باور اشتباه تاثیر بسیار زیادی بر این آمار بالای اوردوز دارد. بهتر است بدانید که مواد مخدر با هر نام و نشانی مواد مخدر است و آسیب ‌هایی که از خود در بدن بر جای می‌ گذارد غیر قابل انکار و چشم پوشی می باشد.

2- اوردوز کوکائین: بعد از تریاک، کوک به عنوان مهم ترین عامل مرگ و میر در اثر اوردوز شناخته می ‌شود. اگر چه کوکائین به تنهایی موجب مرگ مستقیم در اوزدوز نمی شود. اما مصرف ‌کنندگان این ماده مخدر معمولا آن را با سایر مواد مخدر مانند مشتقات تریاک، بنزودیازپین و الکل مصرف می‌ کنند.

3- اوردوز بنزودیازپین: این ماده حاوی آلپرازولام و دیازپام می باشد و مانند کوکائین نیز به تنهایی باعث مسمومیت شدید نمی شود. اما مصرف همزمان آن با الکل، مشتقات تریاک و داروهای مسکن ریسک اوردوز را افزایش می دهد.

4- اوردوز شیشه: شیشه یا کریستال قوی ترین نوع مت آمفتامین می باشد. در سال های اخیر آمار اوردوز با مت آمفتامین ها به شدت افزایش یافته است.

5- اوردوز الکل: بخش قابل توجهی از اوردوز که منجر به مرگ می شود ناشی از بیش مصرفی الکل است. الکل تاثیر سایر مواد مخدر بر بدن را افزایش می دهد.

6- مصرف همزمان چند مخدر (الگو چند مخدری): همانطور که در موارد قبلی اشاره شد، مصرف همزمان چند ماده مخدر فشار زیادی به بدن وارد کرده و با ایجاد مسمومیت شدید در بدن احتمال اوردوز را به شدت افزایش می دهد. از جمله مهم ترین مواد ترکیبی که خطر اوردوز را به شدت افزایش می ‌دهند می ‌توان به آلپرازولام (زاناکس)، تماز (تمازپام)، الکل و هروئین، اکسی کودن (اکسی کانتین) و مورفین اشاره نمود.

اوردوز ماری جوانا

مهم ترین علت اوردوز ماریجوانا مصرف چند نوع ماده مخدر به همراه آن می باشد. عوارض و پیامدهای مصرف مواد مخدر با یکدیگر بسیار زیاد است. به همین ترتیب مصرف ماری جوانا با الکل خطر اوردوز را در پی خواهد داشت. زیرا الکل باعث افزایش تتراهیدروکانابینول (THC) که همان ماده روان‌ گردان اصلی ماری جوانا است در خون می‌ شود. همچنین مصرف ماری جوانا با داروهای تجویزی نیز می‌ تواند باعث اوردوز در فرد گردد. در صورتی که فرد دچار اوردوز به مواد مخدر مانند اوردوز ماری جوانا شدید است از رانندگی پرهیز کند.

عوارض اوردوز

در صورتی که خدمات پزشکی و درمانی به موقع برای فردی که اوردوز کرده انجام شود ممکن است از خطر مرگ نجات یابد. با این حال عوارض کوتاه مدت و بلند مدتی می تواند برای فرد رخ دهد. مشکلات عاطفی و روانی بعد از نجات از مرگ، عوارض عصبی ناشی از سکته مغزی، آسیب به سیستم قلبی – عروقی به دلیل حمله قلبی، مشکلات و آسیب های روحی و روانی، آسیب به کبد، افزایش احتمال خود کشی و اوردوز در آینده از عوارض اوردوز هستند. اگر آسیب ‌های روانی وارد شده به شخص بسیار شدید است، حتما شخص را به یک روانشناس و یا مشاور معرفی نمایید.

درمان اوردوز

روش مطمئن برای درمان خانگی اوردوز وجود ندارد. فردی که اوردوز کرده باید هر چه سریع تر به اورژانس و مراکز پزشکی منتقل شود. مصرف بیش از حد برخی مخدرها باعث رفتار توام با خشونت در فرد می شود. بنابراین مراقب خود و بیمار باشید. درمان اوردوز به ماده مخدر یا دارویی که مصرف شده بستگی دارد. پزشک و کادر درمان با بررسی سریع حال بیمار می توانند میزان وخامت حال فرد مشکوک به اوردوز را تشخیص دهند. در این شرایط اطلاعات راجع به نوع ماده مصرفی، زمان و مقدار مصرف و مشکلات پزشکی قبلی بیمار می تواند به روند درمان کمک کند. برای درمان اوردوز اغلب اقدامات زیر صورت می گیرد:

• معده بیمار با گذاشتن لوله شستشو داده می شود تا دارو و مواد سمی جذب نشده به صورت مکانیکی از معده خارج شده و جذب بدن نشود.

• در برخی موارد به بیمار کربن فعال (charcoal) داده می شود. این ماده به مواد باقی مانده در معده متصل شده و مانع از جذب آن ها توسط معده، روده و ورود مواد سمی به خون می گردد.

• مواد سمی جذب شده توسط کربن ار طریق مدفوع دفع می شوند، لذا همراه به کربن فعال به بیمار داروی مسهل نیز داده می شود.

• برخی افراد در اثر اوردوز رفتار خشن و تهاجمی از خود بروز می دهند. این بیماران تا زمانی که اثر اوردوز در بدن آن ها از بین برود نیازمند بازدارنده فیزیکی و داروی آرامبخش هستند.

• برای کسانی که دچار مشکل تنفسی شده اند، لوله ای در مجاری تنفسی قرار داده می شود تا بیمار قادر به نفس کشیدن باشد و پزشک بتواند در حین سم زدایی از ریه ها محافظت نماید.

• در برخی موارد نیز لازم است بیمار داروی پادزهر و از بین برنده تاثیر ماده ای که موجب اوردوز شده را دریافت نماید. تصمیم گیری در مورد این اقدام و نوع پادزهر به نظر پزشک و نوع ماده مصرفی بستگی دارد. به عنوان مثال داروی نالوکسان تاثیر بسیاری از مسکن‌ ها و مواد مخدر از جمله هروئین، کدئین، تریاک، مورفین، اکسی ‌کدون، هیدروکودون، هیدرومورفون، فنتانیل، کارفنتانیل، متادون و بوپرنورفین (ب 2) را کاهش داده و از بین می برد.

در واقع نالوکسان پرکاربردترین دارو برای رفع اثر اوردوز می باشد. این دارو تاثیر مواد مخدر بر مغز را خنثی کرده و تنفس را به حالت عادی برمی‌ گرداند تا فرد هوشیاری خود را دوباره به دست آورد.

سخن پایانی

عوارض کوتاه مدت و بلند مدت اوردوز در افراد مختلف به ماده مخدر یا داروی مورد استفاده بستگی دارد. اوردوز در بسیاری از افراد با موفقیت و بدون عوارض شدید و جدی درمان می شود. اما برخی مواد، آسیب های موقت یا دائمی به اندام های بدن وارد می کنند. آسیب هایی که مادام العمر با فرد همراه بوده و مشکلات دیگری را نیز به دنبال دارند. اختلال در فعالیت کبد، کلیه، ریه، قلب و آسیب های مغزی اثرات منفی مخربی هستند که اوردوز در بدن ایجاد می کند. لذا پیشگیری و خودداری از بیش مصرفی خواسته یا ناخواسته داروها و مواد مخدر در زندگی خود و اطرافیان اهمیت ویژه ای دارد که باید مورد توجه جدی قرار گیرد. برای مشاوره ترک اعتیاد و یا کمپ ترک اعتیاد خصوصی می توانید با شماره های موجود در سایت تماس حاصل فرمایید.